Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), dikkat zayıflığı, aşırı hareketlilik, dürtüsellik şeklinde ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanır. 

Çocuklarda en sık karşılaşılan psikiyatrik bozukluktur. DEHB olan çocukların akademik başarıları ve sosyal ilişkileri olumsuz yönde etkilenir. Çoğunlukla kişinin hayatı boyunca devam eder.  Tedavi edilmesi gereken, aksi takdirde kişinin hayatın akışına uygun düşünüp davranamadığı bir tablo ortaya koyan bir rahatsızlıktır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu doğumsal bir problemdir, sonradan edinilmez. Genetik geçişli bir bozukluktur. Ailede DEHB öyküsü bulunan çocuklarda görülme oranı yüksektir. 

Erkek çocuklarda görülme oranı kız çocuklarına göre daha fazladır. Belirtileri 3 yaşından itibaren kendini göstermeye başlar. Okul çağı odaklanmanın kademeli olarak arttığı bir ortamdır ve bu dönemde DEHB belirtileri açıkça görülür. 

Her çocuk hareketlidir, her çocuğun dikkati zaman zaman dağılabilir. Ancak DEHB belirgin derecede dikkatini toparlayamama, yerinde duramama, öncesini ve sonrasını düşünemeden anlık olarak konuşma ve hareket etme durumudur. Bu noktada ayrım iyi yapılmalıdır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu iki etmenli bir bozukluktur. Her çocukta aynı şekilde seyretmez ve aynı belirtiler görülmez. Bazı çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktiviteye göre daha baskındır. Bu durumun tam tersi olarak hiperaktivitenin dikkat eksikliğine göre öne çıktığı çocuklar da vardır. DEHB tanısının koyulması için tüm belirtilerin aynı şekilde görülmesi beklenmez.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Dikkat Eksikliği Belirtileri:

• Unutkanlık
• Odaklanma güçlüğü
• Dikkati uzun süre tek bir yerde tutamama
• Çabuk Sıkılma
• Dikkat gerektiren işlerden, durumlardan kaçınma
• Detayları atlama ve sık sık hata yapma
• Küçük uyaranlarla dikkatin kolaylıkla dağılması
• Eşyalarını kaybetme
• Düzensiz ve dağınık olma
• Zaman yönetiminin olmaması, verilen görevleri zamanında tamamlayamama veya yarım bırakma
• Erteleme

Hiperaktivite ve Dürtüsellik Belirtileri:

• Oturulması gereken durumlara uyum sağlayamama
• Çoğunlukla el ve ayakların sabit durmaması
• Çok konuşma
• Hızlı konuşma, cümleleri yanlış veya eksik söyleme
• Sıra bekleyememe
• Söz kesme
• Sorulan soru bitmeden cevap vermeye çalışma
• Acelecilik
• Sessiz ve sakin kalamama, gürültü yapma
• İsteklerini erteleyememe

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Teşhis ve Tedavisi

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. Tanının koyulabilmesi için belirtilerin 12 yaşından önce görülmesi gerekir.  DEHB tanısının çocukta tanımlanması klinik görüşmeler ve ebeveynlerin doldurduğu değerlendirme formaları ışığında ilerler. Gerekli durumlarda çocuğun öğretmeninden de bilgi alınır.

Tedavi ne kadar erken başlarsa çocuğun gelişimi, sosyal ve akademik hayatı o kadar az zarar görür. Ebeveynlerle iletişim, tedavi esnasında oldukça önemlidir. Her çocuğun tedavisi kendisine özel olarak planlanır. Çoğunlukla terapi ve ilaç tedavisi bir arada yürütülür. Ancak bu ilaç tedavisi tamamıyla doktor kontrolündedir ve çocuğun gelişiminde olumsuz bir duruma sebebiyet vermez.

Ailenin ilaç tedavisinden kaçınmak istemesi tedavinin ilerlemesinin önüne geçer. Bu noktada aile ile yapılan işbirliği önemlidir. Aile, çocuğun içinde bulunduğu durumun farkında olmalı ve yaşadığı sorunları analiz etmelidir. Tedavi geciktiğinde veya uygulanamadığında çocuk sosyal hayatında sorunlar yaşamaya devam eder. Çevresinden olumsuz tepkiler alır, bu nedenle kendini kapatır. Psikolojik sorunlarla mücadele eden ve bulunduğu sosyal çevrelere ayak uyduramayan bir birey olarak hayatını sürdürmek durumunda kalır. Akademik başarı elde etmesi ise oldukça zorlaşır.

DEHB tedavi edilebilen bir bozukluktur.  Aile iş birliğinde doğru uygulanan bir tedavi, çocuğun geri kalan hayatının normal seyrinde ilerleyebilmesi için oldukça önem taşır.